"Kant là nhà mỹ học vĩ đại của thời đại Khai Sáng. Kant đi vào cửa miệng nhân loại với câu nói nổi tiếng:
"Cái đẹp không ở trên đôi má hồng của người thiếu nữ mà ở đôi mắt của kẻ si tình".
Các nhà mỹ học theo trường phái Marx - Lenin phê phán quyết liệt, cho rằng đó là chủ nghĩa duy tâm chủ quan.
Theo tôi, Kant hoàn toàn đúng!
Điều Kant nói cũng đồng nghĩa: bản thân tự nhiên không đẹp, không xấu với tư cách là vật tự nó, chỉ có sự đa dạng và bình đẳng. Đẹp hay xấu là do hệ quy chiếu của chủ thể người khi tự nó cho mình là trung tâm thế giới. Cho nên mới có chuyện con người dù xấu nhất vẫn tự cho là đẹp hơn so với con khỉ đẹp nhất. Mỹ học là khoa học về tính chủ thể, không có chuyện vật chất quyết định ý thức hay tự nhiên là mẫu mực của cái đẹp.
Tất nhiên, Kant có giới hạn nhận thức của chủ thể trong hoạt động tiên nghiệm (a priori), cái nằm ngoài kinh nghiệm, vô tư và khách quan, và phê phán năng lực phán xét chủ quan thực dụng, nhưng mấy nhà mỹ học Marx - Lenin đọc không vỡ chữ nên cứ cắt xén và phê bừa.
Quan điểm của Kant có thể áp dụng để biện giải cho Ban giám khảo cuộc thi hoa hậu đang làm nóng dư luận. Nhiều bạn cho rằng hoa hậu xấu vì có cái miệng giống cá dọn bể; tệ hại hơn, có người còn mỉa mai rất tục tĩu, nó giống cái, xin lỗi, lồn trâu ạ!
Tôi cực lực lên án cách nhìn hẹp hòi và đầy định kiến tệ hại này. Lồn và hoa là bình đẳng, cùng bản chất. Do khái niệm và do kinh nghiệm tôn giáo nên dẫn đến phân biệt, kì thị. Một cách tiên nghiệm, người Papua New Guinea nói: Hoa là lồn của cây, và lồn là hoa của người và trâu. Dân gian Việt vẫn gọi lồn là hoa. Ngay cả chữ nho, nữ 女, gốc là vẽ cái lồn, cái đại diện cho phái đẹp, dù sau này đạo đức Nho giáo miệt thị hết mức. Đạo đức giả hoài cũng chán, đến lúc chính các cụ Nho phải thừa nhận khi viết câu đối cho đám cưới: "Thiên kim mãi đắc tam phân nhục/ Lưỡng tộc nghênh hồi nhất bả mao" (Nghìn vàng mua lấy ba phân thịt/ Hai họ đón mừng một nhúm lông). Truyện Kiều: "Tiếc cho một đóa trà mi/ Con ong đã tỏ đường đi lối về". Chinh phụ ngâm: "Hoa dãi nguyệt nguyệt in một tấm/ Nguyệt lồng hoa hoa thắm từng bông/ Nguyệt hoa hoa nguyệt trùng trùng..." Cung oán ngâm: "Cái đêm hôm ấy đêm gì/ Bóng dương lồng bóng đồ mi trập trùng"...
Tóm lại, theo Kant, lồn trâu và lồn nói chung không đẹp, không xấu vì nó thuộc tự nhiên - vật tự nó. Nhưng nếu Ban giám khảo thích lồn trâu thì lồn trâu là đẹp trong nghĩa lồn trâu đã thành sản phẩm của tinh thần chủ thể. Hoan hô tinh thần vô tư của Ban giám khảo!
---------
P/S: Bài viết chỉ luận về mỹ học. Không liên quan đến cá nhân nào!"
____________________
Bình luận:
CC: Từ nay, cái lồn trâu có quyền vểnh lên...
CML: Người Papua New Guinea nói: Hoa là lồn của cây và lồn là hoa của người và trâu. Không tin thì hỏi vợ, rằng lồn có phải là hoa không?
CTN: Người thì tui chưa biết, chớ ở quê tui cái lồn heo được gọi là hoa, hoa sung đấy! (Khi heo nái động dục, bà con kêu là "cái hoa sung nó nở thừ lừ").
Suy cho cùng chúng đều là cơ quan sinh sản, một đằng là của thực vật một đằng là của động vật hữu nhũ thôi!
CML: Dân gian cũng gọi lồn người là hoa đó anh. Phụ nữ chuẩn bị sinh nở gọi là "khai hoa". "Hoa thơm bán một đồng mười/ Hoa tàn nhụy rữa giá đôi lạng vàng" (Ca dao). "Vẻ chi một đóa yêu đào/ Vườn hồng aI nỡ ngăn rào chim xanh", "Tiếc cho một đóa trà mi/ Con ong đã tỏ đường đi lối về" (Truyện Kiều), "Cái đêm hôm ấy đêm gì/ Bóng dương lồng bóng đồ mi trập trùng" (Cung oán ngâm)...
LL: Lại xin phép với anh thêm một chút về vấn đề này:
Ông tuyên bố: Không có khoa học về cái đẹp mà chỉ có phán đoán về cái đẹp. Với ông cái đẹp không có khái niệm, nó gắn với cảm xúc của từng người về đối tượng và như vậy nó không xác định. Và cái đẹp vốn đã đẹp, chỉ là con người có nhận thức được nó không mà thôi.
Cái đẹp theo Kant, có ý nghĩa phổ biến, gây hứng thú (tất yếu) cho tất cả mọi người, một cách vô tư, bằng hình thức thuần tuý của nó, còn tâm hồn thì được nâng lên."
Nên rõ ràng là Kant hoặc tự mâu thuẫn về khái niệm cái đẹp. Vì vừa coi không có khái niệm là đẹp, nhưng lại nhận định cái đẹp là gây thích thú tất yếu cho mọi người (phổ quát) - như vậy là có tồn tại cái đẹp (theo chuẩn mực nào đó của số đông). Và nó gây hứng thú cho nhứng người quan sát (nhận thức) đối tượng.
Vậy việc không gây hứng thú với tất cả mọi người có thể suy ra rằng, nó không (được) đẹp theo chính quan niệm của Kant?
CML: Bạn đem tách ra và nhìn theo Marx nên mới thấy mâu thuẫn. 4 định nghĩa về sở thích của Kant ràng buộc nhau trong một hệ thống của học thuyết tiên nghiệm (a priori) chứ chẳng có gì là mâu thuẫn cả? Mấy ông Marx học đem chém ra từng khúc như đồ tế, lấy khái niệm của mình áp cho khái niệm của Kant theo cách râu ông nọ cắm cằm bà kia rồi phê rồi phán như thánh.
Nên đọc từ Phê phán lý tính thuần túy đến Phê phán lý tính thực tiễn và tối thiểu tiêu hóa các khái niệm: cảm năng tiên nghiệm (Sinnlichkeit a priori), các trực quan thuần tuý (reine Anschauung), luận lý siêu nghiệm (transzendentale Logik) của Kant đã. Nếu mang con mắt triết học Marx nhìn vào Kant sẽ bị tẩu hỏa nhập ma, vì triết học Kant thuộc triết học siêu nghiệm, không có họ hàng với triết học duy vật của Marx đâu ạ!
TB: Bác so sánh quá tệ ! Nhưng mà đúng !
CML: Tệ gì. Chỉ tệ ở người nào mỉa mai kì thị giữa lồn và hoa. Trong khi một cách tiên nghiệm, lồn và hoa chỉ khác ở khái niệm do con người tạo ra để phân biệt. Còn bản chất chỉ là một: đều là bộ phận sinh dục.
VTC: Giữa L và hoa, đàn ông chắc chọn L, mấy ai chọn hoa mặc dù cùng bản chất.
CML: Nói thật với chị, giữa hoa và lồn, em chọn lồn và sự thực là em đã chọn như nhân loại đã chọn, vì đó là hoa người. Các cụ đồ nho xưa còn viết câu đối cho đám cưới thế này: "Thiên kim mãi đắc tam phân nhục/ Lưỡng tộc nghênh hồi nhất bả mao" (Nghìn vàng mua lấy ba phân thịt/ Hai họ đón mừng một nhúm lông). Hoa sinh ra cây cỏ. Lồn sinh ra người. Lồn vĩ đại muôn năm, vì lồn là Thượng đế ạ!
Chỉ có bọn đạo đức giả mới tỏ ra khinh bỉ lồn như khinh bỉ phụ nữ. Chữ nữ 女, gốc là vẽ cái lồn, mang tính đại diện cho cả giới đấy ạ.
VTC: con người thật quá
CML: He he. Nhưng thiếu ý nên dễ có kẻ tưởng bở, cứ cho lồn đẹp là vớ lấy. Đẹp là ở cái mình sở hữu chứ vớ cái của người khác là bị bắn vỡ sọ. Bởi vì loài người văn minh đã tạo ra quyền sở hữu riêng tư, có trật tự chứ không tùy tiện, bạ đâu vơ đó!
ĐT: Ngành nhân trắc cho biết cơ thể con người ở dạng thuần tự nhiên là một tổ chức rất...hoàn hảo và theo luật trong đó có luật đối xứng là quan trọng nhất!
CML: "Đối xứng là đẹp" đã lỗi thời rồi anh. Con người cũng không có gì là hoàn hảo từ thể chất đến tinh thần. Đó chỉ là sản phẩm của học thuyết lấy nhân loại làm trung tâm (anthropocentrism).
____________________
Tân hoa hậu đại dương năm 2017
No comments:
Post a Comment