2018/02/11.
"...Đào là giống hiếm hoi mà hoa được nuôi dưỡng vào thời điểm thời tiết khắc nghiệt nhất để rồi khi vào mùa sung mãn, đó là lúc lá mới bắt đầu xanh, lấp đi những cành khẳng khiu gầy, những cành mốc thếch xanh rêu.
Tôi đã không thể hình dung nổi cái cành đào rừng kia sẽ tồn tại thế nào trong căn phòng khách bé nhỏ nhà cha mẹ mình. Căn phòng ấm cũng, chật hẹp ấy chắc chắn không thể là không gian phù hợp cho một cành đào rừng to vật vã được. Những nhánh của nó sẽ vươn về đâu, ngoài những hướng bức bối được chặn lại bởi vách, bởi tường, bởi tủ, bởi bàn, bởi ghế. Và tôi cảm thấy sợ hãi hình ảnh của những cành đào rừng trong phố như thế. Nó khiến tôi tưởng tượng ra những con dế mèn ngày nhỏ, bị nhốt vào trong những vỏ bao diêm, và chết.
Bây giờ, chơi đào rừng đã là cái mốt. Tết nào cũng như tết nấy, người ta chặt đào rừng từ miền núi chuyển về những đô thị xúng xính làm sang. Rồi người ta chặt cả mận rừng, cả mơ, cả mai, với màu hoa trắng tinh tươm của miền sơn cước. Và hãnh diện chụp những bức hình đăng tải trên Facebook chờ chúng bạn trầm trồ. Và dường như cả đô thị sầm uất đã tự đặt mình trong bối cảnh núi rừng như những phim trường giả tạo.
Những cành đào rừng ấy có đẹp không? Tôi luôn tự trả lời mình rằng chúng tuyệt đẹp. Nhưng chưa bao giờ chúng cho tôi lại cảm giác của lần đầu tiên chạm mặt đào rừng khi mới lên mười. Không có cái mảnh sân sơn khê rộng đến trải hết cả mình ra, đào rừng không còn được là chính nó nữa. Giữa những cái hộp ô vuông nho nhỏ vài chục mét vuông, đào rừng bỗng trở thành hiện thân của một kẻ yêu tự do nhưng lại phải chịu kiếp nô lệ tù túng trong thói hám vui vô bổ của loài người. Và định nghĩa về cái đẹp cũng đã bị chà đạp từ đấy.
Cái đẹp phải nằm trong đúng bối cảnh của nó, cũng như chiếc thìa bạc của một nhà hàng Pháp cổ kính không thể nào còn đẹp nữa nếu được bày lên chiếc chõng tre của một nhà hàng quê thuần Việt. Và khi con người ta thấy cái gì đẹp là lôi ngay về nhà mình, thay vì đi đến tận nơi vẻ đẹp vốn dĩ sinh sôi mà ngắm nhìn nó, thán phục nó, thậm chí “selfie” cùng nó, thì đấy là lúc cái ác của con người đã đạt đến tầm vô thức.
Nó khiến tôi nhớ đến Henry Miller, với Ác mộng phòng lạnh (Air-Conditioned Nightmare), một tuyên chiến với chủ nghĩa thụ hưởng quái thai và dị hợm đã làm con người càng ngày càng mất đi tính người.
Bây giờ đào rừng không chỉ về Hà Nội, xứ dẫu sao vẫn còn cái lạnh của mùa đông, nó đã bị áp tải như những tù nhân lưu đày viễn xứ vào cả Sài Gòn, nơi mà vĩnh-viễn-đào-hoa-không-còn-kiêu-hãnh. Những cánh đào Nhật Tân vào đến xứ nóng phương Nam đã héo rũ ngay khi còn ở trên cành. Vậy mà con người ta cứ mặc định rằng, ở trong những căn hộ tiện nghi máy lạnh 18 độ C, đào hoa sẽ vẫn là hoa đào xứ Bắc. Không thể. Vĩnh viễn là không thể.
Cái cây phải thở không khí mà nó thuộc về. Cái cây không thể nào thở trong bầu không khí tù túng và vay mượn.
Viết đến đây, tự dưng tôi nhớ lời chàng gù Quasimodo hát về Esmeralda trong vở nhạc kịch Notre Dame de Paris rằng: “Con chim uyên nhốt trong lồng con rồi/Sao chim vươn cánh bay tung trời?”. Cái đẹp của đào rừng cũng vậy thôi. Nó là vươn, là khát vọng, là tự do, là khoáng đạt. Vậy thì tại sao không trả nó về rừng, khi chính chúng ta vẫn nói với nhau rằng “ăn của rừng thì rưng rưng nước mắt”?!
Năm ngoái tôi đã từng ước gì cái khúc đường Phạm Ngọc Thạch, trước Nhà văn hóa Thanh niên TP.HCM sẽ được trồng hoa mai thật, chăm bẵm cho đúng dịp xuân về nở rực vàng lên, để thay cho những cành mai giả dán giấy nhạt nhẽo và vô vị. Năm nay, có lẽ tôi ước thêm người ta có thêm một con đường hoa đào ở Hà Nội, con đường đủ để ai yêu đào được thấy chúng vươn lên thật sự, trong không gian thoáng đãng và kiêu hãnh chờ đợi những ai yêu vẻ đẹp sẽ tìm đến với mình.
Nhưng ước mơ cũng chỉ là hão huyền thôi. Bởi muốn có vàng mai hay hồng đào mà ngắm thì phải trồng cây, cái công việc ít nhất cũng phải dăm năm mới có được chút thành tựu.
Đột nhiên, nhớ lại câu hỏi của một bà chị: “Theo chú, nếu một người đọc Giọt rừng của Mikhail Prisvin rồi thì họ có lên Tây Bắc chặt một cành đào mang về nhà ống ở phố không?”, tôi đã trả lời rằng:
“Chị ạ, hơi bị buồn là nhiều người chơi đào rừng lại là dân đọc sách”.
Và tôi nhớ đến hình ảnh ám ảnh mình mãi, về những bức ảnh cũng một “trí thức” khoe trên mạng năm nào, chụp cảnh cả gia đình hì hục ép, uốn, nhồi bằng được một cành đào rừng vào trong thang máy của một khu chung cư. Tất cả, chỉ vì những mùa xuân tạm bợ và bất nhẫn…"
Một bài viết khiến chúng ta phải suy ngẫm, của tác giả Hà Quang Minh, trên báo Tuổi trẻ Cuối tuần.
Bạn có biết, ở xứ sở của hoa anh đào, nước Nhật, vào mùa hoa, gần như cả nước Nhật đi ngắm hoa anh đào (ở công viên, bên bờ sông, trên đồi..., những nơi tập trung hàng chục, hàng trăm, có thể tới cả ngàn cây anh đào cổ thụ). Người Nhật thưởng hoa trên cây, mùa này qua mùa khác, trong không gian sống của nó chứ không có thói quen sở hữu ngắn ngày như ở ta.
Trong hình là một trong những cây đào rừng Tây Bắc bị chặt hạ và áp tải trên xe về thành phố, thoả mãn thú chơi của con người vào mỗi dịp Tết.
______________________________
No comments:
Post a Comment