Nguồn: FB Nam Văn Hội Quán - 南文會館.
"Đối với người Việt Nam, một trong những câu chuyện mà ai ai cũng đều biết, dù có lẽ họ thực sự chưa hiểu hết, chính là cuộc hôn nhân giữa Lạc Long Quân cùng Âu Cơ, tổ tiên của người Việt.
Bằng việc đưa hẳn thành một bản kỷ trong Đại Việt sử ký toàn thư (gọi tắt Toàn thư), Ngô Sĩ Liên đã đưa câu chuyện này trở thành một sự thật chính sử và được người Việt hiện đại coi là nguồn gốc của mình. Tuy nhiên, đến phút này, có lẽ vẫn còn nhiều người chưa thật sự rõ ràng cái gọi là Lạc Long Quân, Âu Cơ và câu chuyện về bọc trăm trứng.
Ghi chép cổ nhất ở Việt Nam về câu chuyện này có lẽ là ở Lĩnh Nam chích quái, một tác phẩm vào thời Trần, một tuyển tập những câu chuyện...thần tiên ma quái ở Lĩnh Nam (chỉ lãnh thổ phía Nam núi Ngũ Lĩnh, có nước Việt), được đề cái tên [Hồng Bàng Thị truyện; 鴻龐氏傳]
Đế Minh là cháu 3 đời của Thần Nông Thị, một trong Tam Hoàng của thần thoại Trung Hoa. Nhân đi Nam tuần, sinh ra Lộc Tục, phong làm Kinh Dương vương và cai quản Xích Quỷ quốc. Kinh Dương vương lại sinh ra Sùng Lãm, hiệu [Lạc Long Quân; 貉龍君]. Ghi chép kể lại Lạc Long Quân là người thuộc Long tộc, chuyên sống ở Thủy phủ, có phép thần thông, giúp đỡ dân chúng trong nhiều việc, toàn bộ vùng Lĩnh Nam được ông khai sáng nên mới có văn vật và chữ viết. Thế rồi, ở phương Bắc, Đế Minh truyền Đế Nghi, Nghi lại truyền cho Đế Lai, ông có một cô con gái tên gọi [Ẩu Cơ; 嫗姬] (trong Chích quái còn chép "nhất tác thiếp", có ghi nhận thời đó thì Ẩu Cơ là thiếp (thị thiếp, không phải vợ chính) Đế Lai).
Nhân khi Nam tuần, Đế Lai bỏ Ẩu Cơ lại trên hành cung để đi chơi xung quanh, còn dân chúng do sự xâm phạm của người Bắc mà lo sợ, họ cầu cầu cứu Lạc Long Quân. Hiềm nỗi khi Lạc Long Quân hùng hổ đi tới tính chuyện với Đế Lai, thì gặp Ẩu Cơ vô cùng xinh đẹp, bèn hóa thành một chàng trai khôi ngô tuấn tú, kèn trống ngựa xe kéo thành hàng, xây tòa Long Đài và đem Ẩu Cơ đến giấu ở trong đó. Cả hai chung sống với nhau mà không có hôn thú gì. Đến kì sinh, Ẩu Cơ sinh ra một cái bọc, cả hai cảm thấy rất dị thường bèn đem bỏ. Qua sáu bảy ngày, bọc vỡ ra một trăm quả trứng, mỗi trứng nở ra một con trai, mới đem về nhà nuôi. Không phải bú mớm, các con tự lớn lên, trông đẹp đẽ kỳ dị, người nào cũng trí dũng song toàn, người người đều kính trọng cho là triệu phi thường.
Đế Lai khi về hành cung, biết chuyện trên về con gái mình, bèn sai người đòi lại Ẩu Cơ về, nhưng Lạc Long Quân có phép thần thông biến hóa thành trăm hình vạn trạng yêu tinh, quỷ sứ, rồng, rắn, hổ, voi để đánh trả lại, Đế Lai bèn phải về phương Bắc mà bỏ lại Ẩu Cơ. Sau này Xi Vưu nổi loạn, Công Tôn Hiên Viên lấy ngôi, Thần Nông Thị chấm dứt. Ẩu Cơ lúc này lại nhớ nhà, bèn đem con tính quay về nhưng bị quân của Hiên Viên cản lại. Quay về Long Đài, Ẩu Cơ rất buồn phiền vì Lạc Long Quân rất thường ở Thủy phủ, không hay về thăm nàng nên sinh ra oán hận. Những người con phải khổ sở gọi: "Bố ở nơi nào mà để mẹ con tôi cô độc, ngày đêm buồn khổ thế này"
Lạc Long Quân bỗng trở về, gặp nhau ở đất Tương. Ẩu Cơ nói: "Thiếp vốn là người nước Bắc, ở với vua, sinh hạ được trăm con trai, vua bỏ thiếp mà đi, không cùng thiếp nuôi con, làm người vô phu vô phụ, chỉ biết thương mình".
Long Quân nói: "Ta là nòi rồng, đứng đầu thủy tộc, nàng là giống tiên, sống ở trên đất, tuy khí âm dương hợp lại mà sinh ra con, nhưng thủy hỏa tương khắc, giòng giống bất đồng, khó ở lâu với nhau được, nay phải chia lá. Ta đem năm mươi con về Thủy Phủ chia trị các xứ, năm mươi con theo nàng về ở trên đất, chia nước mà trị. Lên núi, xuống bể, hữu sự báo cho nhau biết, đừng quên"
Cuối cùng, cả hai chia số người con ra, 50 theo cha về biển, 50 theo mẹ lên núi. Số người con theo mẹ, tôn anh trưởng làm Hùng vương, lập ra Văn Lang quốc, là khởi thủy của người Việt.
.
.
Câu chuyện này trong Chích quái đã được Ngô Sĩ Liên biên soạn, bị lược bỏ khá nhiều chi tiết, trong đó có việc cả hai vốn không hề kết hôn, nhưng ông đã chép thành "cưới hỏi" và có một chuyện tình đẹp hợp pháp. Trong khi thực tế, Ẩu Cơ là người thuận theo cùng Lạc Long Quân trốn về Long Đài, đến nỗi Đế Lai phải dẫn người đòi lại dù không thành.
Cái tên của Ẩu Cơ, hay “Âu Cơ”, có lẽ đến giờ phút này nhiều người vẫn không thực sự hiểu vì sao lại gọi như vậy. Theo chữ Hán, từ “Ẩu” (嫗) là một danh từ chỉ một người đàn bà, hoặc mẹ cả, còn chữ “Cơ” là một danh hiệu cổ thường để gọi một cô gái, có từ thời Tiên Tần nhà Chu, như Ly Cơ, Hạ Cơ. Chữ này phát âm là “Ẩu” mới đúng, và đây cũng chính là cách gọi đúng của Bà Triệu (tức Triệu Ẩu).
Lai lịch của Ẩu Cơ, cũng như việc bị chuyển âm thành Âu Cơ dần dần rất mạnh. Bà từ con gái Đế Lai, có lai lịch rõ ràng trở thành một “nàng tiên” trên núi và chuyên đi chữa bệnh, sau này được Lạc Long Quân cứu khi bị quái vật tấn công, sinh ra cái gọi là [Con rồng cháu Tiên] đầy huyền thoại.
Nguyên nhân nào lại khiến lai lịch của bà bị biến chuyển? Trong các sách Việt sử, muộn nhất là Khâm định Việt sử thông giám cương mục (gọi tắt Cương mục) của nhà Nguyễn hoặc Việt Nam sử lược của Trần Trọng Kim cũng đều không phủ nhận vai vế của Ẩu Cơ, càng không có chuyện bà trở thành tiên nữ cứu người. Như vậy khả năng là các thần tích, sớm nhất có lẽ khoảng thế kỉ 19-20 mới bắt đầu tạo nên những câu chuyện về Ẩu Cơ không như ghi chép.
Còn riêng về Hùng vương, cả Toàn thư cùng Lĩnh Nam chích quái đều ghi nhận danh xưng vị vua huyền thoại này, nhưng cả hai đều không ghi lại Hùng vương truyền được 18 đời. Sách Đại Việt sử lược (niên đại cùng với Lĩnh Nam chích quái) có ghi con số 18 này nhưng lại là cho “Đối vương”, không phải “Hùng vương”. Sách An Nam chí nguyên thời Minh, ghi lại con số 18 đời nhưng lại thành là “Lạc vương”. Và cuối cùng, sách Cương mục nhà Nguyễn đã chính thức ghi câu chuyện Hùng vương truyền được 18 đời, và đây chính là lúc “Thập bát thế Hùng vương” (18 đời Hùng vương) đầy giai thoại đã được hình thành.
========================
Ảnh minh họa: Ẩu Cơ và Thập bát thế Hùng vương – Đăng Thiên
Các bạn có thể đọc chi tiết “Hồng Bàng Thị truyện” trong Lĩnh Nam chích quái – nơi ghi chép rõ nhất và (có lẽ) xưa nhất ở hai link dưới đây:
•Chữ Hán: https://zh.wikisource.org/wiki/嶺南摭怪/鴻龐氏傳
Ngoài ra, các bạn có thể xem ở bài này nếu quan tâm câu chuyện biến đổi và nguồn gốc tên gọi Hùng vương: https://www.facebook.com/namvanhoiquan/photos/a.158415571292851.1073741828.158331957967879/283422935458780/?type=3&theater"
No comments:
Post a Comment